Kryteria kontroli
Przez kryteria kontroli rozumiemy pewne mierniki, punkty widzenia, według których dokonujemy oceny. Podmiot kontrolujący przy stosowaniu danego kryterium kontroli jest ograniczony przepisami prawa. Najczęściej stosowanymi kryteriami przy wykonywaniu kontroli są kryteria legalności, celowości, gospodarności i rzetelności. Rzadziej wymieniane są kryteria ochrony interesu społecznego i ochrony praw jednostki. „Poprzez wskazanie kryteriów kontroli może ulegać ograniczeniu także zakres kontroli. Jeżeli zostało wyznaczone danemu organowi kryterium, według którego ma dokonywać oceny badanej działalności, to nie jest dopuszczalne stosowanie innych kryteriów.”16
Najczęściej występujące w procedurach kontrolnych jest kryterium legalności, definiowane jako zgodność z obowiązującymi przepisami prawa. Przy wykonywaniu funkcji kontrolnych kryterium to oznacza sprawdzenie danej działalności z punktu widzenia zgodności z obowiązującym prawem. Będą tu brane pod uwagę normy o charakterze ustrojowym, jak i normy prawa materialnego i proceduralnego. Kryterium legalności odgrywa w kontroli pierwszoplanową rolę, ponieważ nawiązuje do art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, artykułującego zasadę demokratycznego państwa prawa, zgodnie z którą to zasadą organy władzy publicznej są zobowiązane do przestrzegania obowiązującego prawa. Odwołanie do powyższego kryterium odnaleźć można także w art. 7 Konstytucji, odnoszącym się do organów władzy publicznej, które działają na podstawie i w granicach prawa – w oparciu o legitymację prawną. Jak zauważa J. Jagielski wszystkie kryteria, jakimi posługuje się kontrola, istnieć mogą tylko w ramach obowiązującego prawa. Prowadzi to do stwierdzenia, iż wszystkie kryteria podporządkowane są kryteriom legalności. „Kryterium legalności w relacji z innymi szczegółowymi kryteriami kontroli występuje więc jako kryterium w swoisty sposób nadrzędne. Owa nadrzędność polega na tym, że, dokonując sprawdzenia i oceny przez pryzmat celowości, gospodarności itd., nie można pominąć perspektywy zgodności sprawdzanej i ocenianej działalności (stanu) z prawem i oparcia jej na odpowiednich podstawach prawnych”17.
Kryterium celowości prowadzi do oceny działalności podmiotu kontrolowanego z punktu widzenia realizacji celów i zadań nałożonych na ten podmiot. Kryterium to determinowane też jest stwierdzeniem, czy ta działalność jest prowadzona w sposób racjonalny i czy przynosi spodziewane efekty. Kolejne kryterium, określane jako kryterium rzetelności, dotyczy oceny kontrolowanej działalności pod względem należytej staranności przy wykonywaniu powierzonych zadań, a także zgodności z zaleceniami oraz z obowiązującymi regułami czy standardami. Kryterium gospodarności poddaje ocenie sposób dysponowania środkami finansowymi i materialnymi, w jakie została dana jednostka wyposażona. Oznacza ono również, że pod uwagę będzie brany ekonomiczny aspekt działań jednostki, z przesunięciem akcentów oceny na osiągnięte efekty, uwzględniając jednocześnie poniesione koszty.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.